آیا بورس حلال است؟ حکم شرعی بورس 

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):سؤال: خرید و فروش سهام در بورس جمهوری اسلامی ایران یا خارج از کشور چه حکمی دارد؟

جواب: به طور کلی فعالیت در بورس جمهوری اسلامی ایران با رعایت قوانین مربوطه، اشکال ندارد و در بورس‌های خارج از ایران، اگر با رعایت مقررات مربوطه و طبق موازین شرعی باشد (مثلاً ربوی نباشد، سهام شرکت‌های دارای فعالیت حرام، مانند شراب و خوک نباشد)، اشکال ندارد.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):پرسش: به طور کلی شرکت در معاملات بورس واقعی نه مجازی چه حکمی دارد ؟

پاسخ: خرید و فروش سهام صحیح است ، البته اگر معاملات شرکت سهامی حرام باشد، مثل آنکه به داد و ستد شراب و یا معاملات ربوی مشغول باشد ، خرید سهام آن، و مشارکت در این معاملات جایز نیست

پرسش: برخی شرکت های بازرگانی و صنعتی از بانکهای ملی و یا دولتی اسلامی و یا غیر اسلامی وام ها بهره دار (ربوی) می گیرند و در اثر کار کردن بابانک ها سودهای کلان به دست می آورند ،آیا ما می توانیم از چنان شرکت هایی سهام بخریم و یا در پروژه های آنها شرکت کنیم ؟

پاسخ: اگر خرید سهام و یا شرکت در پروژه ها، نوعی شرکت در داد و ستدهای ربوی باشد چنان عملی جایز نیست، بلی اگر شرکت از آن مسلمانان باشد و آنان از بانک های غیر اسلامی سودهای را به دست می آورند از این جهت مانعی نیست.

پرسش: حکم خرید سهام بانک ها که بعضی از بانک ها معاملات ربوی دارند چیست؟

پاسخ: اگر بانک معامله ربوى نداشته باشد اشکال ندارد و اگر می دانید که معاملات ربوی دارد، در صورتى خرید سهام بانک یا نگهدارى آن جایز است که به اداره بانک اطلاع دهید که او به عنوان یک سهام دار با انجام معاملات ربوى نسبت به سهم خود از سرمایه بانک موافق نیست هرچند بانک به آن ترتیب اثر ندهد، که بدین وسیله از گناه معاملات ربوى خلاص مى گردید.

پرسش: آیا سرمایه گذاری در بازار سهام وخرید وفروش سهام واقعی جایز است؟

پاسخ: اگر احتمال دهید، معاملات شرکت سهامى حرام نباشد، جایز است.

پرسش: یکی از شرکاء می گوید یا سهام مرا بخرید یا اینکه سهم خودتان را به من بفروشید و آنها قبول نمی کنند تکلیف من چیست ؟

پاسخ: ملزم نیستند نه به خرید و نه به فروش، و شریک می تواند سهم خود را به دیگری بفروشد 

پرسش: پولی که بعنوان سود از بانکهای دولتی به اعضاء و سهامداران پرداخت می شود که نوعا سود آن در ظرف یکسال معین و طبق قرارداد است آیا حکم ربا دارد ؟

پاسخ: خریدن سهام بانکهائی که معامله ربوی انجام می دهند جایز نیست و سود آنها حرام است 

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):پرسش :سرمایه گذاری در بورس از نظر شرعی مانعی دارد؟

پاسخ :بورس هرگاه مربوط به سهام كارخانه ها يا مراكز اقتصادى ديگر باشد كه وجود خارجى دارند، و مقدار سهم و قيمت آن كاملا روشن باشد، مانعى ندارد. 

پرسش :آیا خرید و فروش سهام شرعا جایز است؟

پاسخ :هرگاه سهام، مربوط به كارخانه ها يا مراكز اقتصادى ديگر باشد كه وجود خارجى دارد، و مقدار سهم و قيمت آن كاملا روشن باشد، مانعى ندارد.

پرسش :آیا سرمایه گزاری درشرکت های بورس خارج از کشور اشکال دارد؟

پاسخ :در صورتی که سرمایه گذاری در جای مشروعی باشد اشکالی ندارد.

پرسش :نوعی معامله سالها است که با عنوان قرارداد آتی در بازار جهانی نفت و بین افراد حقیقی و حقوقی جریان دارد به این گونه که فروشنده یک بشکه نفت را در قبال گرفتن بیعانه ای، به قیمت معین و تحویل در زمان معین درآینده یه فروش می رساند چنین معامله ای صحیح میباشد؟

پاسخ :در معاملات آتی مبلغ را می پردازند تا اولویت داشته باشند در سال آینده مثلا فلان جنس را بخرند، ولی در حال حاضر هیچ معامله ای انجام نمی شود و ممکن است در آینده هم انجام نشود و به عبارت دیگر حق اولویت خرید را می خرند که این مورد جزء حقوق قابل معامله در اسلام نیست؛ بنابراین، معاملات آتی باطل است و معامله تنها در زمانی که اقدام به خرید کنند حاصل می شود.

پرسش :آیا نوسانگیری در بازار بورس حرام است؟

پاسخ :نوسان گیری در کوتاه مدت مثلا یک یا دو روز اشکال دارد و در غیر اینصورت این کار حرام نیست ولی کار مثبت اقتصادی نیز محسوب نمی شود.

پرسش :خرید و فروش سهام دخانیات در بورس، آیا اشکالی دارد؟

پاسخ :بنابر احتیاط واجب جایز نیست.

پرسش :اگر پدری سهامی را که خریداری نموده، به فرزند خردسال خود هدیه کند؛ اکنون که فرزند بالغ شده است وظیفه ای او نسبت به پرداخت خمس اصل سهام و سود حاصله از آن چه می باشد؟

پاسخ :چنانچه کودک صاحب اموالی باشد مانند کارخانه،سهام، اوراق،اگر بعد از بالغ شدن یکسال مالک آن بود باید خمس آن را بدهد و اگر هدایایی داشت چنانه بعد از بالغ بودن یکسال مالک بود و مصرف نشد بنابر احتیاط واجب خمس دارد.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):س)خرید و فروش (سرمایه گذاری) در سهام شركت‌های بورس اوراق بهادر ایران كه قوانین مربوطه آن توسط مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان به تصویب رسیده چه حكمی دارد و نیز خرید و فروش سهام در بورس كشورهای دیگر چه حكمی دارد؟

ج) اگر با یكی از عناوین معاملات شرعی با وجود شرایط صحت آن انجام شود مانع ندارد. و الله العالم.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

خرید و فروش سهام بلا مانع است، مگر آنکه معامله صورتهای دیگری داشته باشد.

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

نمى‌توانید.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):

جایز نیست.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مدظله العالی):

خرید و فروش سهام مؤسساتی که درآمد ربوی دارند، حرام و باطل است. والله العالم.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اگر معاملات شرکت سهامى حرام باشد، مثل آنکه به داد و ستد شراب و یا معاملات ربوى مشغول باشد، خرید سهام آن و مشارکت در این معاملات جایز نیست.

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):
از این جهت منعی نیست.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
آن مقدار که ربوی است، جایز نیست و اگر جدا سازی نمی‌شود کرد، از کل آن باید پرهیز کرد.

حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
خرید و فروش سهام چنین شرکتی جایز است اما استفاده از سود حاصل از بخش ربوی آن حرام است.