اخزا، که به اسناد خزانه اسلامی نیز شناخته میشود، نوعی اوراق بدهی است که توسط دولت برای تأمین مالی منتشر میشود. هدف اصلی از انتشار این اوراق، جبران کسری بودجه دولت است این اوراق به طلبکاران دولتی و غیردولتی واگذار میشوند و در صورت نیاز به وجه نقد، میتوانند آنها را در بازار فرابورس به فروش برسانند

اخزا به عنوان یک ابزار مالی بدون ریسک در نظر گرفته میشود، زیرا دولت و بانک مرکزی ضامن بازپرداخت آن هستند. خریداران این اوراق میتوانند در زمان سررسید، اوراق را به قیمت اسمی به فروش برسانند و از این طریق سود کسب کنند. این اوراق معمولاً سررسیدی کمتر از یک سال دارند و به دلیل عدم پرداخت سود دوره ای، سود آنها از اختلاف قیمت خرید و قیمت اسمی در زمان سررسید حاصل میشود.

نماد اخزا در بازار بورس و فرابورس ایران به نمادهایی اطلاق میشود که نشان دهنده اسناد خزانه اسلامی هستند. این نمادها معمولاً با پیشوند "اخزا" و یک سریال عددی مشخص میشوند. به عنوان مثال، "اخزا۶۱۲" میتواند نماد یکی از اسناد خزانه اسلامی باشد که در بازار فرابورس معامله میشود.هر نماد متعلق به یک سری از اسناد خزانه با تاریخ سررسید و شرایط خاص خود است. برای کسب اطلاعات دقیقتر در مورد نمادهای مختلف اخزا و جزئیات آنها، میتوانید به وبسایت رسمی بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران مراجعه کنید یا از ابزارهای جستجوی نماد در پلتفرم های معاملاتی استفاده نمایید. این اطلاعات به شما کمک میکنند تا با شرایط و ویژگی های هر سری از اسناد خزانه آشنا شوید و تصمیم گیری های سرمایه گذاری خود را بر اساس آنها انجام دهید.

اسناد خزانه اسلامی به دلیل ضمانت بازپرداخت توسط دولت به عنوان اوراق بدهی بدون ریسک شناخته میشوند. این اسناد به صورت مستقیم توسط دولت منتشر میشوند و دولت ضامن بازپرداخت اصل و سود آنها در سررسید مشخص است. به این معنا که ریسک نکول یا عدم پرداخت بدهی توسط دولت بسیار پایین است و در نتیجه، این اوراق به عنوان گزینه ای امن برای سرمایه گذاری در نظر گرفته میشوند.

علاوه بر این، اسناد خزانه اسلامی معمولاً در بازار ثانویه قابل معامله هستند، که این امکان را به سرمایه گذاران میدهد تا در صورت نیاز به نقدینگی، اوراق خود را قبل از سررسید به فروش برسانند. این ویژگی ها باعث میشود که اسناد خزانه اسلامی به عنوان یکی از امنترین انواع اوراق بهادار برای سرمایه گذاری در بازار مالی ایران محسوب شوند.

ریسک نقدشوندگی به احتمالی اشاره دارد که دارنده یک دارایی نتواند آن را در بازار به سرعت و بدون از دست دادن ارزش به پول نقد تبدیل کند. این ریسک زمانی اهمیت می‌یابد که دارنده نیاز به نقدینگی داشته باشد و بخواهد دارایی خود را قبل از سررسید بفروشد. اسناد خزانه اسلامی (اخزا) به طور کلی ریسک نقدشوندگی پایینی دارند، زیرا این اوراق در بازار فرابورس قابل معامله هستند و معمولاً بازار فعالی برای خرید و فروش آنها وجود دارد. با این حال، در شرایطی که حجم معاملات در بازار کم باشد یا تقاضا برای این اوراق کاهش یابد، ریسک نقدشوندگی میتواند افزایش یابد و دارندگان اسناد خزانه ممکن است با دشواری بیشتری برای فروش اوراق خود روبرو شوند. این شرایط میتواند به ویژه در زمانهای بحران مالی یا نوسانات شدید بازار رخ دهد. بنابراین، در حالی که اسناد خزانه اسلامی به عنوان اوراق بدون ریسک شناخته میشوند، اما همچنان ممکن است در شرایط خاصی با ریسک نقدشوندگی مواجه باشند.

تفاوت های اسناد خزانه اسلامی با سایر اوراق بهادار در چند جنبه کلیدی قابل مشاهده است:

1. سررسید: اسناد خزانه اسلامی معمولاً سررسیدی کمتر از یک سال دارند، در حالی که سایر اوراق بهادار ممکن است سررسیدهای طولانی تری داشته باشند

2. نرخ سود: اسناد خزانه اسلامی بدون سود هستند و هیچ گونه پرداخت میان دوره ای تحت عنوان سود نخواهند داشت. سرمایه گذاران از مابه التفاوت قیمت خرید اوراق و ارزش اسمی دریافتی آن در سررسید، منتفع میشوند. این در حالی است که سایر اوراق بهادار ممکن است دارای نرخ سود پرداختی باشند

3. ریسک نکول: اسناد خزانه اسلامی به دلیل ضمانت بازپرداخت توسط دولت، ریسک نکول ندارند. این در حالی است که سایر اوراق بهادار ممکن است دارای ریسک نکول باشند

4. نقدشوندگی: اسناد خزانه اسلامی معمولاً در مقایسه با دیگر ابزارهای بازار پول از درجه نقدشوندگی بیشتری برخوردار هستند

این تفاوتها باعث میشوند که اسناد خزانه اسلامی به عنوان یک ابزار مالی منحصر به فرد در بازار سرمایه ایران شناخته شوند و برای سرمایه گذارانی که به دنبال گزینه های سرمایهگذاری کم ریسک هستند، جذاب باشند.

مزایای انتشار اسناد خزانه اسلامی متعدد است و شامل جنبه های مختلفی میشود که به شرح زیر است:

1. تسویه بدهی های دولت: اسناد خزانه به دولت امکان میدهند تا بدهی های خود را به پیمانکاران و طلبکاران دیگر به صورت مؤثر تسویه کند

2. تأمین کسری بودجه: این اوراق به دولت کمک میکنند تا کسری بودجه خود را بدون نیاز به استقراض بینالمللی یا افزایش مالیات تأمین کند

3. کنترل نقدینگی: اسناد خزانه ابزاری مؤثر برای بانک مرکزی در اجرای سیاستهای پولی و تنظیم حجم نقدینگی در اقتصاد هستند

4. کشف نرخ سود بدون ریسک: این اوراق به بازار کمک میکنند تا نرخ سود بدون ریسک مورد انتظار در اقتصاد کشور را کشف کند

5. تسریع پرداخت بدهی ها: اسناد خزانه تسریع در پرداخت بدهیها به پیمانکاران را فراهم میآورند، که این امر به چرخه اقتصادی کمک میکند

6. حفظ استقلال کشور: با کاهش نیاز به استقراض بینالمللی، انتشار این اوراق به حفظ استقلال مالی کشور کمک میکند

7. معافیت مالیاتی: درآمدها و معاملات اسناد خزانه اسلامی معمولاً از مالیات معاف هستند

8. توسعه ابزارهای مالی: انتشار اسناد خزانه به توسعه و تنوع ابزارهای مالی در بازار سرمایه کمک میکند

این مزایا باعث میشوند که اسناد خزانه اسلامی به عنوان یک ابزار مالی مهم و کارآمد در بازار سرمایه ایران مورد استفاده قرار گیرند.

فرآیند انتشار و فروش اسناد خزانه اسلامی به این صورت است که وزارت امور اقتصادی و دارایی به نمایندگی از دولت، این اوراق را از محل بودجه اختصاص یافته منتشر میکند.دستگاه های ذیربط بر اساس بودجه اختصاص یافته و اولویت بندی، لیست پیمانکاران طلبکار از دولت را به بانک عامل معرفی میکنند پس از احراز هویت و اخذ اطلاعات لازم توسط بانک عامل، لیست پیمانکاران به فرابورس ایران اعلام میشود.سپس، حداکثر ظرف ۱۰ روز کاری، اطلاعات در سامانه معاملات ثبت شده و پیمانکاران میتوانند با مراجعه به یکی از کارگزاری های عضو فرابورس ایران نسبت به فروش اسناد خزانه اسلامی در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس ایران اقدام کنند. قیمت اسناد خزانه در بازار بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا معین میشود و قیمت نهایی پس از برگزاری حراج در جلسه معاملاتی و در روز عرضه اولیه مشخص خواهد شد. فرابورس ایران به عنوان ناظر بازار، بر کل فرآیند عرضه، تقاضا و قیمت گذاری نظارت میکند تا اطمینان حاصل شود که تمام فعالیت ها طبق روال قانونی و مطابق مقررات انجام پذیرد.این فرآیند تضمین میکند که اسناد خزانه اسلامی به شکل شفاف و عادلانه در بازار معامله شوند.