آربیتراژ اختیار معامله چیست؟

آربیتراژ به استفاده از تفاوت قیمت بین دو بازار را گویند و معامله گرانی که دارای نقدینگی هستند میتوانند از اختیارمعامله هایی که به آخرین روز انقضای خود رسیده اند استفاده کنند و چند درصد پایین تر از قیمت بازار سهام خریداری کرده و در بازار به فروش برسانند.مثلا اگر قیمت سهمی در بازار 2000تومان است وقیمت اختیار معامله آن 300 تومان است و قیمت اعمال هم 1600 تومان است که در مجموع قیمت اختیار معامله و قیمت اعمال 1900تومان خواهد بود در حالی که در بازار 2000تومان معامله میشود حال این 100تومان سود در یک برگه سهم قابل دست یابی است و اگر این برگه سهم به 10هزار برگه سهم برسد سود بدست آمده یک میلیون تومان خواهد بود یعنی با داشتن نقدینگی 20میلیون تومانی در یک روز 5درصد معادل یک میلیون تومان سود بدست میاید .

کسانی که نقدینگی برای اعمال اختیار معامله خود ندارند و در پی این هستند که از ضرر کلی و از دست رفتن کل پرمیوم پرداختی را مانع شوند از اینرو اقدام به فروش اختیارمعامله خود در آخرین روز انقضای آن با قیمت کمتر از قیمت واقعی خود که به نوعی برای جذب مشتری اقدام به ارزان فروشی اختیارمعامله کرده اند.

نکته ای که باید رعایت شود این است که آربیتراژ در قراردادهایی اجرا میشود که درسود باشند و خریداران این قراردادها رغبت به اعمال قراردادها هستند یعنی اگر قرارداد در زیان باشد کسی آنرا اعمال نمیکند .

عموما، آربیتراژ زمانی ممکن است؛ که بستر فروش دارایی کاملاً امکان پذیر بوده و نیازی به معرفی یا بازاریابی محصول نباشد؛ بنابراین مواردی از قبیل صادرات کالا، آربیتراژ نیست! تعریف آربیتراژ بر این اساس استوار است، که سود مثبت قطعی در یک سرمایه‌گذاری وجود داشته باشد. در مقابل، اگر ارزش یک دارایی در بازارهای مختلف مساوی باشد؛ اصطلاحاً تعادل آربیتراژی است.

آربیتراژ زمانی به وجود خواهد آمد که در دو بازاراز لحاظ بعد زمانی تحویل جنس یا از لحاظ بعد مکانی تحویل جنس ، موثردر اختلاف قیمت یک جنس در دو بازار باشد.یعنی اختلاف مکان بازارها باعث به وجود آمدن قیمت های مختلف در یک شی شده است که فاصله این دو مکان نیز کم است.و اختلاف قیمت بین دو بازار به دلیل بعد زمانی هم در تفاوت تاریخ تحویل جنس است یعنی گویی یک بازار بازار نقدی است و بازار دیگری بازار آتی است که قیمت جنس در بازار آتی گران تر از قیمت در بازار نقدی است ،در این نوع از آربیتراژ هم اختلاف زمان باید کم باشد تا معامله گران رغبت به معامله داشته باشند.

انواع آربیتراژ در ایران

یکی از مثال‌های بارز آربیتراژ در ایران، التهابات ارزی یک دهه گذشته است. زمانی که اختلاف قیمت ارز دولتی و بازار آزاد افزایش می‌یافت؛ بسیاری از آربیتراژگران (دلالان ارزی) ارز دولتی را خریداری میکردند و در بازار آزاد میفروختند. هم‌چنین اختلاف نرخ ارز بین بازارهای منطقه‌ای نیز، سود مناسبی را به این دلالان میرساند؛ زیرا تفاوت قیمت بازار تهران و بقیه ‌شهرها با مناطق مرزی داخلی و خارجی، سود بدون خطر و نسبتاً زیادی را برای آن‌ها فراهم می‌نمود. این تفاوت نرخ همواره بین بازار کشورهای همسایه وجود دارد؛ اما آربیتراژ ارز در حالت عادی به سبب اختلاف کم قیمت‌ها، چندان مقرون به صرفه نیست! توجه داشته باشید، که چنین فعالیت‌هایی منجر به خروج ارز و آسیب به نظام اقتصادی کشور می‌شود و بر اساس قوانین، متخلفان تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند. امروزه فرصت‌های آربیتراژی بازارهای نقدی، به دلیل گسترش تولید در سراسر جهان، حذف  واسطه‌ها و تجارت الکترونیک، بسیار محدود شده و اغلب بازارها در شرایط تعادل قیمتی به سر می‌برند.

آربیتراژ در بازار آتی

بخش عمده‌ای از معاملات آربیتراژی در بستر بازار آتی صورت میپذیرد. در واقع فلسفه اصلی آربیتراژ در بازار آتی، اختلاف قیمتی موجود میان بازار نقد و آتی است! فرآیند انجام معاملات به این صورت است؛ که قیمت یک دارایی مثل سهام یا کالا در بازار آتی به نسبت قیمت جاری آن در بازار نقد بیشتر بوده و فاصله قیمتی به صورتی است، که آربیتراژ این دارایی حاشیه سود مناسبی دارد. در این شرایط معامله‌گر دارایی را در بازار نقد خریداری میکند و هم اندازه آن، یک قرارداد در بازار آتی میفروشد؛ که فاصله میان نرخ خرید و فروش این دارایی، مساوی سود ناخالص او خواهد بود. و نیز در شرایط معکوس که قیمت نقدی بیشتر از قیمت بازار آتی است، سرمایه‌گذاران به طورهم‌زمان اقدام به اتخاذ دو موقعیت معاملاتی خرید و فروش (با موعد تحویل متفاوت) در بازار آتی خواهند کرد؛ یا برای  فروش نقدی در آینده نزدیک، صرفاً دارایی مذکور را پیش‌خرید خواهند کرد.