در بازار سرمایه، مفهوم اختیار معامله یکی از پیچیده ترین مفاهیم است و کاملا به شما حق می دهیم که کمی در مورد آن احساس سردرگمی داشته باشید. اما جالب این است که ما در زندگی روزمره از این مفهوم بسیار استفاده می کنیم. در این مقاله سعی داریم مفهوم اختیار معامله را با ذکر چند مثال برای شما بازگو کنیم تا فهم آن ملموس تر باشد.برای یادگیری بازار اختیار معامله در بورس ایران بصورت ویدئو و به زبان ساده وارد صفحه دوره جامع ناگفته های بازار اختیار معامله شوید و حرفه ای آموزش ببینید.

زمانی که با تحلیل روند سهم پایه به این نتیجه رسیدید که امکان نزول سهم یا ریزش سهم بیشتر از صعود آن است باید از استراتژی PROYECTIVE PUT یعنی خرید اختیار فروش استفاده کنید و سهام پایه خود را بیمه کنید تا از زیان سنگین جلوگیری کرده باشید.در این استراتژی هم باید سهم پایه را خریداری کنید و هم اختیار فروش آن سهم را ، تا زمانی که روند سهم نزولی شد و همه در مقام فروشنده ظاهر شدند شما با زیان محدودی که قبلا به عنوان قیمت اعمال آنرا پذیرفته بودید از معامله خارج شوید. این استراتژی هم از زیان سنگین شما جلوگیری کرده و سهام شما را بیمه میکند و نیز مانع از گیر کردن شما در صف فروش شده و نگرانی شما را در این بخش از بین میبرد.با خرید اختیار فروش مبلغی را به عنوان پریمیوم باید پرداخت و حق فروش سهام را در اختیار گرفت پس در صورتی که روند سهم صعودی شد و بر خلاف پیش بینی ها از آب در آمد ، پرمیوم پرداختی به عنوان ضرر حساب خواهد شد . (البته در همه عرصه ها بیمه کردن هزینه بردار است)

خرید اختیار فروش در نمودار

فرض کنید که 10 هزار سهم را به قیمت 700تومان (یعنی مبلغ پرداختی شما بابت سهم 7 میلیون تومان است) خریده اید و پس از مدتی روند سهم به نقطه مقاومتی خودش رسیده ( فرض کنید نقطه مقاومتی سهم 1000تومان باشد یعنی سهم تا الان 300تومان سود داده است )و شما احتمال نزول سهم رابیشتر از صعود سهم خود میدهید ، از این رو اقدام به خرید اختیار فروش سهام خود میکنید .

مشخصات اختیار فروشی که خریده اید به شرح زیر است :

قیمت پریمیوم : 200تومان حجم :10(10هزار) قیمت اعمال : 800تومان تاریخ سر رسید : دو ماه آینده

حال باید حالاتی که برای روند سهم ممکن است را بررسی کنیم :

1:سهم روند نزولی پیدا کند

و در تاریخ سر رسید به قیمت 400 تومان برسد یعنی شما در هر برگه سهم که خریده اید 300 تومان زیان کرده اید که در مجموع 10 هزار برگه سهم که خریده اید میشود 3 میلیون تومان زیان شما از نزول سهم پایه . ولی واقعیت ماجرا این است که چون شما اختیار فروش این سهم را با قیمت اعمال 800 تومان خریده اید ، دیگر متحمل ضرر 3 میلیونی نخواهید شد بلکه باید هر برگه سهم را به فروشنده اختیار فروش ، 800تومان بفروشید و این یعنی شما مانع از آن شده اید که سودتان از بین برود و در قیمت 800تومان یعنی در 100تومان سود سهام خود را فروخته اید .ولی شما مبلغ 2 میلیون تومان هم بابت پرداخت پریمیوم دچار زیان شده اید.یعنی پریمیوم 2 میلیونی شما مانع از زیان 4 میلیونی شما شده است چرا که سهام خود را به قیمت 800تومان فروخته اید ولی اگر از این استراتژی استفاده نمیکردید باید سهام خود را به قیمت فعلی بازار یعنی 400 تومان بفروشید و حتی امکان دارد که این ریزش قیمت تا تاریخ سر رسید ادامه داشته باشد و شما متحمل زیان بیشتری شوید.

2 سهم روند صعودی پیدا کرده است

و تا تاریخ سر رسید به قیمت 1200تومان رسیده است .در این حالت شما در هر برگه سهم خود 500تومان سود کرده اید یعنی معادل 5 میلیون تومان ، البته باید مبلغ پرداختی خود بابت پریمیوم را کم کنید یعنی 2 میلیون از 5 میلیون شما کم میشود . ولی باز هم در مجموع شما 3 میلیون سود کرده اید . در این مواقع که بازار صعودی میشود و شما اختیار فروشی که خریده اید را اعمال نمیکنید ، مبلغ پرداختی شما به عنوان زیان شما محسوب خواهد شد البته ذکر این نکته خالی از لطف نیست که شما با خرید اختیار فروش سهام خود را بیمه کرده اید و این هزینه بیمه شما بوده است و بیمه در هر عرصه ای ممکن است بلا استفاده باشد و مبلغ پرداختی شما به بیمه گذار زیان محسوب شود .

خرید اختیار معامله در قالب مثال

مثال اول: حتما برایتان پیش آمده یا در اطرافیان مشاهده کرده اید، که وقتی یک واحد تجاری یا مسکونی را اجاره می کنند بابت پارکینگ هزینه جداگانه پرداخت می کنند. شما در ابتدای قرارداد یکساله خود پارکینگ را اجاره می کنید. شاید در طول این یکسال مشخص نباشد که از پارکینگ استفاده می کنید یا خیر.اما این پارکینگ متعلق به شماست و هر زمان که بخواهید می توانید از آن استفاده کنید. البته ممکن است که در طول این یکسال از آن استفاده ای نکنید.

مثال دوم: این مثال که در ادامه میخواهیم از آن صحبت کنیم در زندگی ما بسیار اتفاق افتاده است. رزرو هتل. قبل از رفتن به مسافرت معمولا اتاقی از هتل را رزرو می کنیم و بابت آن هزینه ای را پرداخت می کنیم. هزینه ای بابت هزینه اولیه به هتل پرداخت می شود. اگر به سفر رفتیم که از آن استفاده می کنیم اما اگر نرفتیم تنها خسارت آن هزینه رزروی است که پرداخت کرده ایم.داستان رزرو برای حالتی است که در شلوغ ترین زمان ها خیالتان از بابت مکان راحت است. اختیار دارید که استفاده کنید یانه.

مثال سوم: شرکت هواپیمایی این امکان را در اختیار مشتریان خود قرار داده که می توانند پرواز های چارتری را خریداری کنند. البته خرید را به صورت رزرو انجام می دهند. اگر دلشان خواست از پرواز چارتر استفاده می کنند و بابت سفر هزینه کمتری را پرداخت می کنند. در غیر اینصورت هزینه ای را که بابت رزرو پرداخته بودند از دست شان می رود و دیگر اختیاری نسبت به آن ندارند.رزرو بلیت، رزرو نوبت دکتر و پیش خرید تورهای مسافرتی نمونه ای اختیار معامله هایی است که در طول زندگی با آن ها سر و کار داریم.

خرید اختیار فروش چیست؟

برای خرید اختیار معامله فروش باید یک مبلغی را که همان پرمیوم نام دارد پرداخت کنیم. که این مبلغ به فروشنده تعلق می گیرد. برای فهم بهتر با یک مثال توضیحات را شروع می کنیم. سهام یک شرکتی را در یک معامله اختیار فروش خریداری می کنید. در این قرار داد نام سهام، مبلغ و تاریخ سر رسید مشخص شده است.فرض کنیم که قصد خرید سهام شرکت فولاد را داریم. قیمت پایه این سهام در لحظه ای که ما قرارداد را توافق می کنیم به مبلغ 2000 ریال باشد. در این قرارداد توافق می کنید که در 6 ماه بعد این سهام را با مبلغ 2300 ریال به فروش می گذارید.

در طی این مدت ، قیمت سهام پایه از 2000 به 1800 کاهش پیدا میکند. در این شرایط زمان مناسبی است که شما قصد فروش سهام رو بگیرید. چرا که سهام را به مبلغ 1800 خریداری می کنید و به مبلغ 2300 به فروش می گذارید.شما در این امر کاملا می توانید اختیاری عمل کنید. و به همین دلیل این عمل منجر به سوددهی برای شما می شود. اما فروشنده باید سهام را بفروشد به همین دلیل این امر برای فروشنده ضرر محسوب می شود.پس بهترین زمان برای خرید برگه معامله فروش چه زمانی شد؟ وقتی که تصور کردید قیمت سهام رو به کاهش است، می توانید خرید این برگه را انجام دهید.یکی دیگر از راه هایی که با خرید برگه اختیار معامله فروش می توان به سود رسید ، فروش خود برگه است.

زمانی نیز فرا می رسد که قیمت پایه از 2000 به 2500 افزایش پیدا می کند. در واقع با افزایش قیمت سهام پایه، ارزش برگه اختیار فروش سهام نیز افزایش می یابد که شما با فروش این برگه می توانید سود کسب کنید. البته این روش چون کاملا اختیاری است، می توانید به راحتی از انجام آن صرفنظر کنید. ضرر شما در این راه فقط و فقط مبلغ پرداختی در پرمیوم است که ابتدای معامله پرداخت کردید. با این روش ها می توان جلوی ضرر های کلان را گرفت.

البته که راه حلی هم برای جلوگیری از این ضرر جزیی وجود دارد، و آن فروش برگه اختیار معامله فروش می باشد. یعنی هر زمان که احساس کردید قیمت پایه سهام روبه رشد است، می توانید برگه معامله اختیار فروش را بفروشید. با بالا رفتن قیمت پایه سهام، قیمت پرمیوم نیز بالا می رود و خریدار حاضر به فروش سهام به شما نخواهد بود و در بازار سهام خود را می فروشد. در نتیجه شما با دریافت پرمیوم به سود می رسید.برای خرید اختیار فروش نیز، یک اصطلاح لاتین وجود دارد که در دنیای بورس به آن Long put option می گویند.